४०० केभी प्रसारण लाइनको केबल उत्पादन गर्दै लिटमस, '४ अर्ब लगानीमा १५ बिघामा नयाँ प्लान्ट'

अभियान संवाददाता

काठमाडौं । ४०० केभी प्रसारण लाइनको कन्डक्टर उत्पादन गर्ने देशको एक्लो विद्युतीय केबल उत्पादक ‘लिटमस इन्डस्ट्रिज’ले ४ अर्ब लगानीमा उत्पादन प्लान्ट विस्तार गर्ने भएको छ । 

बुटवलमा १ अर्ब रुपैयाँ लगानीको प्लान्टबाट उत्पादन गरिरहेको कम्पनीले परासीमा नयाँ प्लान्ट स्थापना गर्न थालेको जानकारी दिएको छ । नयाँ प्लान्टबाट पनि ४०० केभी प्रसारण लाइनमा लाग्ने एचटी केबल नै उत्पादन गर्ने कम्पनीका उपाध्यक्ष सरोज मिश्राले जानकारी दिए । लिटमसले अहिले इनरुवा–ढल्केवर ४०० केभी प्रसारण लाइनमा कन्डक्टर आपूर्ति गरिरहेको छ । लिटमसले उक्त प्रसारण लाइनमा ४०० केभीको कन्डक्टर आपूर्ति गर्नमात्रै ३ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ बराबरको ठेक्का पाएको उपाध्यक्ष मिश्राको भनाइ छ । 

रमेश कर्पको भागिनी कम्पनी लिटमससँग अहिले विद्युत् प्राधिकरणलाई केबल आपूर्ति गर्ने मात्रै करीब साढे ५ अर्ब रुपैयाँ बराबरको ठेक्का छ । 

बुटवलमा रहेको उद्योगले सन् २०२० मा उत्पादन क्षमता बढाएर ४०० केभी प्रसारण लाइनलाई चाहिने कन्डक्टर उत्पादन शुरू गरेको थियो । २०र३० करोड रुपैयाँ मात्रै लगानी भएको उद्योगमा कम्पनीले करीब ७०र८० करोड रुपैयाँ लगानी थपेर क्षमता विस्तार गरेको थियो । त्यही क्षमता विस्तारपछि उसले विद्युत् प्राधिकरणबाट साढे ५ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको ठेक्का हात पारेको हो ।

कम्पनीले नेपाल इकरात इन्जिनीयरिङ कम्पनी (निक)लाई ट्रान्सफर्मर बनाउन आवश्यक पर्ने इनामेल वायर र पेपर स्ट्रिप्स पनि आपूर्ति गर्दै आएको छ । निकले बनाउने करीब १० हजार ट्रान्सफर्मरमा लिटमस पनि साझेदार छ । तीमध्ये ७ हजार ट्रान्सफर्मर बनिसकेका छन् । 

बुटवल औद्योगिक क्षेत्रभित्र ठाउँ अपुग भएपछि कम्पनीले परासीमा नयाँ प्लान्ट स्थापनाको काम अघि बढाएको हो । त्यसको लागि करीब ४ अर्ब रुपैयाँ थप लगानी गर्न लागिएको उपाध्यक्ष मिश्राले जानकारी दिए ।

परासीमा जग्गा खरीदको काम लगभग सम्पन्न भएको छ । बुटवलमा २ बिगाहा जग्गामा सीमित भएको कम्पनीले परासीमा करीब १५ बिगाहाको विशाल क्षेत्रफलमा नयाँ प्लान्ट स्थापना गर्नेछ ।

यसअघि घरायसी वायरिङ र सानो क्षमताका प्रसारण लाइनमा प्रयोग हुने केबल उत्पादनमा सीमित लिटमस अब भने पंखा, एलईडी लाइट, एमसीबी लगायत अन्य विद्युतीय उपकरण पनि उत्पादन गर्ने योजनामा छ ।

कम्पनीको मुख्य ध्यान आयात प्रतिस्थापन र त्यसपछि निर्यातमा केन्द्रित रहेको उपाध्यक्ष मिश्राले बताए । 

लिटमसले ओभरहेड कन्डक्टर (ओएचसी) अन्तर्गत कन्डक्टर र केबल उत्पादन गर्छ । त्यसमध्ये एक हो– एसीएसआर कन्डक्टर । यसको आकार २० देखि ५ सय वर्ग मिलिमीटर हुन्छ । यसको प्रयोग ११ देखि ४०० केभी प्रसारण लाइनमा हुन्छ । 

अर्को हो– एरियल बन्च्ड केबल ९एबीसी० । यसको आकार २५ देखि १५० वर्ग मिलिमीटर हुन्छ । यसको प्रयोग शहरी क्षेत्रमा राखिने ओभरहेड डिस्ट्रिब्युशन १ दशमलव १ केभीमा प्रयोग गरिने कम्पनीले जानकारी दिएको छ ।

एक्सएलपीई कभर्ड कन्डक्टर्स पनि लिटमसले उत्पादन गर्छ । यसको आकार ५५ देखि १५० वर्ग मिलिमीटर हुन्छ । यसको प्रयोग ११ केभीए ओभरहेड प्रसारण लाइनमा गरिन्छ  ।

त्यसैगरी लिटमसले घरायसी तथा अन्य प्रयोगलाई लक्षित गर्दै केबल तथा वायर उत्पादन गर्छ । १ दशमलव ५ देखि १ हजार वर्ग मिलिमीटर आकारको एलभी पावर केबल लिटमसले बनाउँछ । यसको प्रयोग औद्योगिक तथा व्यापारिक क्षेत्रमा हुन्छ ।

अर्को भनेको हाउस वायरिङ केबल हो । एफआर, एफआरएलएस, फ्लेक्जिबल ट्वीन र कन्सेन्ट्रिक गरी चार प्रकारका घरायसी वायरिङ तार कम्पनीले उत्पादन गर्छ । यसको आकार शून्य दशमलव ५ देखि १६ वर्ग मिलिमीटरसम्म हुन्छ ।

लिटमसले ट्रान्सफर्मर तथा अन्य विद्युतीय उपकरणमा प्रयोग हुने इनामेल वायर र पेपर स्ट्रिप्स पनि उत्पादन गर्छ । नेपालमै उत्पादन हुने निकलगायत ट्रान्सफर्मरले लिटमसकै इनामेल वायर र पेपर स्ट्रिप्स प्रयोग गर्छन् ।

इनामेल वायरको आकार १० देखि ४५ स्ट्यान्डर्ड वायर गज (एसडब्लूजी) रहेको र पेपर इन्सुलेटेड स्ट्रिप्सको आकार १ दशमलव ४ देखि ३ दशमलव ५ मिलिमीटर रहेको कम्पनीले बताएको छ ।

लिटमससँग एसीसीएसआर कन्डक्टरको वार्षिक उत्पादन क्षमता ६७ हजार ७५० किलोमीटर छ । एबीसी वार्षिक २९ हजार ७०० किलोमीटर, एक्सएलपीई कभर्ड कन्डक्टर्स १९ हजार ९०० किलोमीटर र पावर केबल्स ४५ हजार ३२० किलोमीटर उत्पादन क्षमता रहेको कम्पनीले जानकारी दिएको छ ।

यस्तै, कम्पनीसँग हाउस वायरिङ केबलको उत्पादन क्षमता वार्षिक २५ लाख ३९ हजार ५७० क्वाइल छ । एक क्वाइलमा ९० मीटर तार हुन्छ । इनामेल र स्ट्रिप्सको वार्षिक उत्पादन क्षमता १३ हजार ६ सय टन रहेको कम्पनीले बताएको छ । यतिका धेरै उत्पादन क्षमता भए पनि अहिले भने कुल उत्पादन क्षमताको १० प्रतिशत पनि उपयोग नभएको कम्पनीको भनाइ छ ।

बजार विस्तारमा आक्रामक बन्ने रणनीति

नेपालमा घरायसी उपयोगका तार उत्पादन गर्ने उद्योग करीब २०/२२ ओटा र एबीसी केबल उत्पादन गर्ने उद्योग ३–४ ओटा छन् ।

‘घरायसी प्रयोगलाई चाहिने तार उत्पादक धेरै छन् । कम लगानीमै उद्योग लगाउन सकिने भएकाले धेरै जनाले यसमा हात हालेका छन् । हामीसँग हाउस वायरिङ केबलको उत्पादन क्षमता वार्षिक २५ लाख क्वाइलभन्दा बढी छ । तर, हामीले महीनाको २५ देखि ३० हजार क्वाइलभन्दा बढी उत्पादन विक्री गर्न सकेका छैनौं,’ मिश्राले भने, ‘बजारमा धेरै उत्पादन छन् । भारतबाट समेत अवैध रूपमा मापदण्डविपरीतका तार आइरहेका छन् । यसले पनि बजार बिगारेको छ ।’

चोरी पैठारीले समस्या 

मिश्राका अनुसार घरमा प्रयोग हुने विद्युतीय तारले अनिवार्यरूपमा नेपाल गुणस्तर प्रमाण चिह्न ने.गु. ३४४ लिनुपर्ने भए पनि बजारमा गुणस्तर चिह्न नलिएका उत्पादनसमेत विक्री भइरहेका छन् । त्यसैगरी विभिन्न परियोजनामा रहेका भारतीय कन्सल्टेन्टले समेत भारतबाटै त्यस्ता तार ल्याइरहेको उनले जानकारी दिए ।

भारतबाट कच्चा पदार्थ ल्याएर उत्पादन गरिएका केबलबाटै कम्पनीले कम्तीमा ४० प्रतिशत भ्यालु एड गरिरहेको मिश्राले बताए । अहिले घरायसी केबलको पनि लिटमसले १५–१८ प्रतिशत बजार अंश ओगटेको उनको दाबी छ ।

लिटमसले वेदान्त लिमिटेड, हिन्दलको, युनियन कप्पर, केएलजी ग्रूप, बोरोज, बिहानी ग्रूप, केकल्पना, फुजाइरा गोल्ड र हुलास वायर्सबाट कच्चा पदार्थ खरीद गर्दै आएको छ । 

लिटमसको सबैभन्दा ठूलो सामान खरीदकर्ता विद्युत् प्राधिकरण हो । निक, बुटवल पावर कम्पनी, नेपाल टेलिकम, भुटान पावर कर्पोरेशन, शिवम् सिमेन्ट, रिलायन्स स्पिनिङ मिल्स र एयरटेकलगायतले पनि लिटमसको उत्पादन खरीद गरिरहेका छन् ।

यस्तै, ट्रान्सवेल्ड नेपाल, बलेफी हाइड्रोपावर, एमएडब्ल्यू इन्जिनीयरिङ र जगदम्बा सिमेन्ट पनि लिटमसकै ग्राहक हुन् ।

दुई दशकअघि नै भारत र भुटानमा निर्यात 

सन् १९७७ मा लुम्बिनी विद्युत् उद्योगको नाममा स्थापना भएको उद्योग अहिले आएर लिटमस भएको हो । पहिले कम्पनीले एसीएसआर कन्डक्टर मात्रै उत्पादन गर्थ्यो ।  १९९४ मा कम्पनीले प्रडक्ट रेन्ज थप्दै इनामेल बाइन्डिङ वायर पनि उत्पादन शुरू गरेको थियो ।

सन् १९९६ मै कम्पनीले इनामेल वायर भारत निर्यात शुरू गरेको थियो । केही समयपछि भने भारत सरकारले नेपाली उत्पादनमा आयात शुल्क लगाउँदा कम्पनीले भारत निर्यात गर्न सकेन ।

त्यो समयमा लुम्बिनीले भारतको चेन्नई (तत्कालीन मद्रास), कोलकाता, दिल्ली र बैंगलोरमा दैनिक २० देखि २५ ट्रक उत्पादन निर्यात गर्ने गरेको उपाध्यक्ष मिश्रले बताए । 
सन् २००५ मा कम्पनीले भुटानमा पनि उत्पादन निर्यात गरेको थियो । भुटानको विभिन्न १४ ओटा ठेक्कामार्फत ९ ओटा परियोजनामा निर्यात गरेको उपाध्यक्ष मिश्राले जानकारी दिए । सन् १९९८ मा कम्पनीले उत्पादन पोर्टफोलियोमा पेपर इन्सुलेटेड स्ट्रिप्स थप्यो । २००६ मा पावर केबल र २००८ मा एरियल बन्च्ड केबल उत्पादन थाल्यो ।

सन् २०१० मा एनएस गुणस्तर अवार्ड 

सन् २०१० मा लुम्बिनीले एनएस गुणस्तर अवार्ड प्राप्त गर्‍यो । २०१५ मा इन्डियन स्ट्यान्डर्ड सर्टिफिकेशन पायो । २०१९ मा भने पुराना कर्मचारी तथा बोर्ड सदस्यलाई बिदाइ गर्दै कम्पनीले सञ्चालक तथा उच्च व्यवस्थापनमा फेरबदल गर्‍यो ।

त्यसको ठीक १ वर्षमा कम्पनीले उद्योगको उत्पादन क्षमतासहित मुख्य अपग्रेडेशन गर्न सफल भयो । सन् २०२० कै अपग्रेडेशनमा टेकेर कम्पनीले २०२१ मा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणलाई ५ करोड अमेरिकी डलरभन्दा बढीको एबीसी केबल आपूर्ति गर्ने ठेक्का हात पारेको थियो ।

सन् २०२२ मा कम्पनीले ३ हजार ६०० किलोमीटर बराबरको ४०० केभी प्रसारण लाइनको कन्डक्टर आपूर्ति गर्ने अर्को ठेक्का पायो । जुन इनरुवा–ढल्केवर ४०० केभी प्रसारण लाइनमा प्रयोग भइरहेको छ ।

पुस्तान्तरणसँगै रिब्रान्डिङ 

सन् २०२२ मा कम्पनीले आफ्नो नाम लुम्बिनी विद्युत् उद्योगबाट लिटमस इन्डस्ट्रिज बनायो । र प्रालिलाई पब्लिक कम्पनीमा रूपान्तरण गर्दै सर्वसाधारणलाई प्राथमिक शेयर निष्कासनको योजना अघि सार्‍यो ।

कम्पनीका उपाध्यक्ष मिश्राका अनुसार कम्पनी, बजार र देशकै समग्र आर्थिक स्थितिलाई मूल्यांकन गर्दै सर्वसाधारणलाई प्राथमिक शेयर निष्कासन गर्ने योजनाअनुरूप लिटमसलाई पब्लिक कम्पनीमा लगिएको हो ।

लिटमसले अबको डेढ वर्षभित्रमा आफ्ना उत्पादन निर्यात गर्ने गरी तयारी गरिरहेको छ । यस्तै, आगामी ५ वर्षमा प्रडक्ट पोर्टफोलियो विस्तार गर्ने रणनीति छ । कम्पनीले एमसीबी, एलईडी लाइट, फ्यान, स्विच र इन्डक्शन उत्पादनसमेत थाल्ने योजना बनाएको छ ।

कम्पनीले देशभर १३० भन्दा बढी डिस्ट्रिब्युटर र २ हजारभन्दा बढी रिटेल पोइन्टबाट उत्पादन विक्री गरिरहेको बताएको छ ।

प्रतिक्रिया [0]

पुरा नाम: *

इमेल: *

प्रतिकृया: *
पठाउनुहोस