काठमाडौं । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति सचिव डा. तोया ज्ञवालीले सरकारले स्टार्टअपहरूको विकासका लागि पाँचओटा 'आई'मा ध्यान दिनुपर्ने बताएका छन् ।
न्यू बिजनेश एज प्रालिले शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजना गरेको न्यूबिज समिट एण्ड अवार्ड्समा उनले पाँचओटा 'आई' अर्थात् इनोभेसन, इनभेष्टमेन्ट, इन्फ्रास्ट्रक्चर, इन्सिच्युस्नललगायतमा ध्यान दिनुपर्ने बताएका हुन् ।
उनले अस्पतालको कहानी सुनाउँदै डक्टर अन कलको बारेमा थाहा पाएको भए घरमै सेवा पाउने बताए ।
'सरकारले स्टार्टअपहरूको लागि लिगल फ्रेम वर्क बनाउनुपर्छ । १५ बढी अफ्रिकी देशले बनाइरहेका छन् । स्टार्टअपहरूको कम्युनिटी बनाउनुपर्छ । नेटवर्किङ बनाउनुपर्छ,' उनले भने, 'अन्तमा हामीले अघि बढाएका कुरा हाम्रो इकोसिस्टमले सपोर्ट गर्छ की गर्दैन भन्ने हेर्नुपर्छ ।'
उनले स्टार्टअपमा व्यवस्थापन र मानविकी संकायभन्दा इन्जिनियरिङ पढेका युवा बढी रहेको बताए । 'विश्वमा नै इन्जिनियरिङ पढेका ५८ प्रतिशत युवा स्टार्टअपमा छन् । व्यवस्थापन पढ्ने ३० र मानविकी संकाय पढ्ने ४ प्रतिशत मात्रै छन्,' उनले भने ।
उनले ९० को दशकमा स्टार्टअप शुरू भएको र ३० वर्षमा विश्वमा धेरै राम्रा काम भएको बताए । भारतमा तेस्रो ठूलो स्टार्टअप उद्योग रहेको उनको भनाइ छ ।
उनले सरकारी संस्थाले संस्थागत सहयोग, नवप्रवर्तन र बजारको कुरामा सहयोग गर्नुपर्ने बताए । 'इन्भेष्टमेन्ट पनि सरकारले गर्नुपर्छ । इन्फ्रास्ट्रक्चर पनि सरकारले हेर्नुपर्छ,' उनले भने ।
उनले देशभर ६५ भन्दा बढी सेवा क्षेत्रका उद्योग रहेकोमा कुन कुन क्षेत्रमा स्टार्टअपलाई सहयोग गर्न सकिन्छ भन्नेबारे पनि सरकारले ध्यान दिनुपर्ने बताए ।