तनहुँ । जिल्लाको व्यास नगरपालिका–१३ स्थित बेलबास क्षेत्रका बासिन्दा दूध उत्पादन सबल बन्दै गएका छन् । यहाँका अधिकांश व्यक्ति पशुपालन र कृषिमा लागेका छन् । जसले गर्दा यस क्षेत्र नमूना बन्नुका साथै मुहारमा परिवर्तन आएको छ ।

यहाँका किसानले दूध उत्पादन गर्नुका साथै पशुपालन गर्न चाहने किसानलाई उत्प्रेरणा जगाउँदै आएका छन् । यस क्षेत्रका पशुपालन कृषकले अन्य व्यक्तिका लागि पनि परिश्रम गर्न सकिए केही हुँदोरहेछ भन्ने गतिलो सन्देश दिएका छन् । दूध बिक्रीबाट आएको पैसाले लेनदेन व्यवहारका साथै दैनिक घरखर्च चलाउनमा सजिलो भएको पशुपालक किसान बताउँछन् ।

कृषकको खरीद मूल्यअनुरुप अहिले दैनिक रु १ लाख ३० हजार मूल्यको दूध सङ्कलन हुने गरेको संस्थाका व्यवस्थापक श्रीप्रसाद साँखीले जानकारी दिए । उनले भने, “थोरैमा मासिक रु १५ हजारदेखि २ लाखसम्म कमाउने दूध व्यवसायी रहेका छन् ।” एउटै गाउँबाट दैनिक १ हजार ६ सय लिटर दूध बिक्री हुँदै आएको छ । उत्पादित दूध बेलबास दुग्ध उत्पादक सहकारी संस्थामार्फत दमौली र पोखरामा बिक्री हुने गरेको छ ।

संस्थामा आबद्ध १०० जना शेयर सदस्यमध्ये ६५ जना कृषकले पशुपालनबाट दुग्ध उत्पादन गरी विक्री गर्दै आएको संस्थाका व्यवस्थापक साँखीले बताए । यहाँ उत्पादित दूधमध्ये दमौलीमा रहेका दुई डिपोबाट ६०० लिटर र बाँकी १ हजार लिटर दूध सुजल डेरी पोखरामा पठाइने गरिएको छ ।

पोखरा नपठाई स्थानीय बजारमा नै खपत गर्न सकिए यहाँका कृषकले अझ बढी फाइदा लिन सक्ने उनी बताउँछन् । दूधका साथै दही, पनिर, नौनी र घ्यू पनि बिक्री गर्ने गरिएको छ । ८ जना कर्मचारीले प्रत्यक्ष रूपमा रोजगारी पाएका छन् । यस क्षेत्रका अधिकांश मानिस पशुपालन गरी आत्मनिर्भर बन्न सफल भएका छन् ।

सोही वडा निवासी लेखनाथ बाँस्तोला ४ वर्षदेखि व्यावसायिक गाई पाल्दै आएका छन् । यातायात व्यवसायीसमेत रहेका बाँस्तोलाले यातायात व्यवसाय छाडेर पुनः गाउँ फर्किएर पशुपालन पेशामा लागेका हुन् ।

उनको फार्ममा अहिले २२ ओटा गाई छन् । जसमध्ये १५ ओटा लैना गाईबाट दैनिक २०० लिटरभन्दा बढी दूध विक्री गर्दै आएका छन् । “शुरुमा रु १ करोडको लगानी भएको छ”, उनले भने, “मासिक ४ लाखको दूध विक्री गर्छु, सबै खर्च कटाएर मासिक रु २ लाख कमाउँदै आएको छु ।”

त्यसैगरी १३ वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा बसेर स्वदेश फर्किएर पशुपालनमा लागेका अर्का दुग्ध व्यवसायी मेघनाथ आचार्यले ९ ओटा गाईबाट दैनिक ४० लिटर दूध विक्री गर्दै आएका छन् । खर्च कटाएर मासिक रूपमा राम्रै आम्दानी हुने गरेको कृषक आचार्य बताउँछन् । “आफ्नो ४ रोपनी र भाडामा १२ रोपनी जग्गा लिएर घाँसखेती गरेको छु”, उनले भने, “शुरुमा रु १० लाख लगानी गरी थालिएको व्यवसायबाट परिवार सबै सन्तुष्ट छौँ ।”

व्यावसायिक पशुपालन कृषकलाई राज्यले प्रोत्साहन गर्न दाना, चोकरको महँगी नियन्त्रण र उत्पादनका आधारमा अनुदानलाई प्राथमिकता दिन सके अझै प्रभावकारी हुन सक्ने संस्थाका अध्यक्ष केशवबहादुर रानाले बताए ।

गाउँनजिकै दुग्ध सङ्कलन केन्द्र रहेकाले कृषकले दैनिक विहान र बेलुका उत्पादन गरेका दूध विक्री गर्न समेत सहज भएको छ । नगरपालिकाले उत्पादनका आधारमा कृषकलाई प्रति लिटर दूधमा रु १ अनुदान प्रदान गर्दै आएकोमा वृद्धि गर्ने योजना रहेको वडाध्यक्ष वसन्तबहादुर आलेले बताए । ‘यस क्षेत्रका अधिकांश मानिस पशुपालन र कृषि पेसामा व्यस्त हुने गरेका छन्‚’ उनले भने । रासस