जापानको मुख्य मुद्रास्फीति दर अप्रिलमा बढेर ३.५ प्रतिशत पुगेको छ । मुद्रास्फीतिका कारण चामलको मूल्य अघिल्लो वर्षको तुलनामा दोब्बर बढेको सरकारी तथ्याङ्कले देखाएको छ ।
ताजा खानाबाहेक उपभोक्ता मूल्य मापन, अघिल्लो महिना ३.२ प्रतिशत अर्थात् बजार पूर्वानुमानभन्दा माथि पुगेको छ ।
मुद्रास्फीतिका कारण सम्भवतः बैंक अफ जापानले ब्याज दर बढाउने सम्भावना बढेको छ । आन्तरिक मामिला मन्त्रालयका अनुसार मार्चमा ऊर्जाबाहेकका सामानमा मूल्यवृद्धि २.९ प्रतिशत भएकोमा अप्रिलमा बढेर ३.० प्रतिशत कायम भएको छ ।
समग्र असन्तुलित मुद्रास्फीति मार्च र यो महिनामा समान ३.६ प्रतिशत रहेको छ । करिब ३ वर्षदेखि आन्तरिक मुद्रास्फीति जापानको केन्द्रीय बैंकको दुई प्रतिशतको लक्ष्यभन्दा माथि रहेको छ ।
यद्यपि, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको व्यापार नीतिबाट उत्पन्न अनिश्चितताले केन्द्रीय बैंकलाई तत्कालका लागि आफ्नो वर्तमान अडानमा स्थिर रहन प्रेरित गर्न सक्छ ।
बैंकले मे शुरुमा आफ्नो अन्तिम बैठकमा आफ्नो मुख्य ब्याजदर स्थिर राखेको थियो तर कर वृद्धिले विश्वव्यापी आर्थिक अनिश्चिततालाई बढाएको भन्दै बैंकले जापानको आर्थिक वृद्धिको पूर्वानुमानलाई परिमार्जन गरेको छ। सन् २०२२ मा युक्रेनमा रुसी आक्रमणपछि जापानमा मुद्रास्फिति देखिएको थियो ।
चामलको मूल्यवृद्धि सरकारका लागि राजनीतिक टाउको दुखाइ बनेको छ । आज (शुक्रवार) सार्वजनिक गरिएको आधिकारिक तथ्याङ्कअनुसार सन् २०२४ को अप्रिलको तुलनामा यस वर्ष अप्रिलमा चामलको मूल्य ९८.४ प्रतिशतले बढेको छ ।
मूल्यवृद्धि नियन्त्रण गर्न सरकारले आफ्नो आपत्कालीन भण्डारको केही हिस्सा बजारमा पठाएको छ । सन् २०२३ मा अत्यधिक गर्मी मौसम ( कम बर्षा र खडेरीका ) का कारण न्यून उत्पादन हुनु र गत वर्ष ‘महाभूकम्प’ को चेतावनीका कारण मानिसले आत्तिएर किनमेल गर्नु पनि यो कमीको मुख्य कारण हो । खपत बढ्नुमा पर्यटकको संख्या अत्यधिक बढ्नुलाई पनि जिम्मेवार मानिएको छ भने केही व्यापारीले खाद्यान्न भण्डारण गरेको अनुमान गरिएको छ ।
यसै साता जापानका कृषिमन्त्री ताकु इतोले चामलको विषयमा भएको गडबडीका कारण जनआक्रोश उत्पन्न भएपछि राजीनामा दिएका थिए । उनले सप्ताहान्तमा एउटा सभामा भने, “मैले आफैले कहिल्यै चामल किनेको थिइनँ किनभने मेरा शुभेच्छुकहरूले मलाई यति धेरै चामल दिन्छन् कि म व्यावहारिक रूपमा यसलाई बेच्न सक्छु।”
उनको राजीनामापछि जापानी प्रधानमन्त्री शिगेरु इशिबाले उनलाई आफूले नियुक्त गरेको भन्दै जापानीसँग माफी मागेका थिए । इतोको राजीनामापछि प्रधानमन्त्री शिगेरुले भने, “चामलको मूल्य उच्च छ भन्ने कुरा एक पटकको घटना होइन तर संरचनात्मक घटना हो । मलाई लाग्छ, हामीले यस विषयमा गहन छलफल गर्नुपर्छ र ती (चामलको मूल्य) अवश्य पनि घट्नुपर्छ।”
क्यापिटल इकोनोमिक्सका मार्सेल थिलियान्टले भने, “साप्ताहिक धानको मूल्यमा स्थिरताको सङ्केत देखिएको छ, त्यसैले चामलको मुद्रास्फीति केही समयपछि फेरि नरम हुन थाल्नुपर्छ।”
उनले केन्द्रीय बैंकले यस वर्ष नीति अझ कडा बनाउने अपेक्षा गरेको पनि बताए । रासस/एएफपी
