विसं २०८० देखि नै नेपालको पूँजी बजारमा साना तथा मझौला उद्योगहरूका लागि अलग प्लेटफर्म बनाउने तयारी भए पनि बल्ल त्यसतर्फ प्रक्रिया अगाडि बढेको छ । स्टार्टअपलगायत साना कम्पनीहरूलाई पँूजी उठाउन सजिलो होस् र यस्ता कम्पनीहरूको शेयर मूल्यमा चलखेल नहोस् भन्नका लागि लगानीकर्ताले यसका लागि आवाज उठाएको धेरै भइसकेको छ । अर्थ मन्त्रालयमा अड्किएको यससम्बन्धी नियमावलीलाई स्वीकृत गरी मन्त्रालयले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयमा पठाइसकेको बताइएको छ । मन्त्रिपरिषद्को स्वीकृतिपछि यो कार्यान्वयनमा जानेछ । यसले एकातिर पूँजी बजारको विकृति रोक्न मद्दत गर्ने छ भने अर्कातिर साना कम्पनीहरूलाई पूँजीको जोहो गर्न सहज हुनेछ ।

प्रस्तावित नियमावलीबमोजिम प्रारम्भिक सार्वजनिक निष्कासन गर्ने कम्पनीको चुक्ता पूँजी निष्कासनपछि बढीमा २५ करोड रुपैयाँ हुनुपर्ने छ । तर, साना तथा मझौला संगठित संस्थाको उपस्थिति र बजारको अवस्था हेरी बोर्डले चुक्ता पूँजीको सीमा हेरफेर गर्न सक्ने व्यवस्था गरिएको छ । पब्लिक कम्पनीका रूपमा कारोबार सञ्चालन गरेको १ आर्थिक वर्ष पूरा भएको कम्पनी हुनुपर्ने र जारी पूँजीको ३० प्रतिशतभन्दा घटी र ४९ प्रतिशतभन्दा बढी नहुने गरी सर्वसाधारणमा शेयर जारी गर्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । यस्ता कम्पनीले सर्वसाधारणलाई शेयर विक्री गर्न क्रेडिट रेटिङ गर्न अनिवार्य हुँदैन । त्यस्तै धितोपत्र खरीद गर्न न्यूनतम १५० कित्ताका लागि आवेदन दिनुपर्ने व्यवस्थासमेत गरिएको छ । सर्वसाधारणको बाहेक अन्य शेयर ३ वर्षसम्म लकइनमा रहने तर प्राइभेट इक्विटी, भेन्चर क्यापिटल, हेज फन्ड वा यस्तै प्रकारको कोषका रूपमा बोर्डमा वा विदेशमा दर्ता भएको कोषको स्वामित्वमा रहेको शेयर भने १ वर्षसम्म मात्र लकइनमा रहने व्यवस्था पनि गरिएको बताइएको छ । यस्ता कम्पनीले प्रिमियम मूल्यमा समेत धितोपत्र जारी गर्न सक्ने व्यवस्थासमेत गरिएको छ । मन्त्रिपरिषद्बाट स्वीकृति प्राप्त भएर लागू भएपछि बजार सञ्चालक नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) ले यसका लागि अलग प्लेटफर्म तयार गर्नेछ ।अहिले नेपालमा सम्भावना भएका स्टार्टअपहरूलाई पूँजी जुटाउन निकै कठिन छ । बैंकहरूबाट कर्जा लिँदा ब्याज महँगो पर्छ । तर, उनीहरूले शेयर विक्री गरेर पूँजी जुटाउन पाए सस्तोमा स्रोतको जोहो गर्न पाउँछन् । यस्ता कम्पनीले पूँजी खोज्न भौंतारिँदै हिँड्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य गर्छ किनभने यिनीहरूले अन्य कम्पनीले जस्तो धेरै नियामकीय शर्त पूरा गर्नुपर्ने छैन । त्यसैले यसलाई यथाशीघ्र पारित गरी कार्यान्वयनमा ल्याउन आवश्यक छ ।

अहिले शेयरबजारमा थोरै पूँजी भएका कम्पनीहरूको मूल्यमा निकै चलखेल गर्ने गरिएको छ । ठूला कम्पनीसरह कारोबार हुने भएकाले चलखेल गर्न सहज भएको हो । तर, यसलाई अलग प्लेटफर्ममा सञ्चालन गर्दा यस्तो विकृति रोक्न मद्दत गर्छ । यद्यपि यस्तो चलखेल नहोस् भन्नेमा ध्यान जानु चाहिँ आवश्यक छ । यस्तो प्लेटफर्मको विशेषता भनेको कम्पनीहरूलाई सरल नियमन लागू हुनु हो । यसले कम्पनीहरूको लागत र प्रशासनिक भार कम गर्छ । त्यस्तै यस्ता कम्पनीका लागि एक्सचेन्जले कम सूचीकरण शुल्क लिन्छन् । यसका लागि अलग प्लेटफर्मको व्यवस्था गरिएको हुन्छ । उदाहरणका लागि भारतको एसएमइ एक्सचेन्ज, बेलायतको एआईएफ प्लेटफर्म, पाकिस्तानको एसएमई प्लेटफर्मलाई लिन सकिन्छ । यस्तो प्लेटफर्ममार्फत उठाइएको पूँजी सामान्यतया व्यवसाय विस्तार, वर्किङ क्यापिटलमा प्रयोग गर्ने तथा बैंक ऋण घटाउनेसहित विभिन्न उद्देश्यका लागि प्रयोग हुन्छ ।नेपालको पूँजी बजारलाई अन्य देशको सरह बनाउन थुप्रै सुधार गर्न अझै बाँकी छ । यद्यपि विगतको भन्दा निकै आधुनिक भइसकेको छ । नयाँ नयाँ उपकरणहरू ल्याएर लगानीकर्तालाई सहज बनाउन र बजारमा चलखेल हुन नदिन नियामक निकायको ध्यान जानु आवश्यक छ ।