काठमाडौं । बैंकहरूले कार्डमार्फत भुक्तानी सेवा सञ्चालन गर्न महँगो शुल्क तिरेर विदेशी कम्पनीका भुक्तानी स्विच तथा कार्ड प्रयोग गरिरहेका बेला नेपालले आफ्नै स्विच र कार्डको परीक्षण शुरू गरेको छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंक र बैंक, वित्तीय संस्थाको शेयर लगानी रहेको कम्पनी नेपाल क्लियरिङ हाउस लिमिटेड (एनसीएचएल) ले सोमवार ‘एनपीएस–नेसनल कार्ड स्विच’ (एनपीएस–एनसीएस) र ‘डोमेस्टिक कार्ड स्किम’ (नेपाल पे कार्ड) सार्वजनिक गरेको हो । 

नेपालको आफ्नै भुक्तानी प्रणाली विकास गर्ने रणनीतिअनुसार राष्ट्र बैंकले ३ वर्षअघि एनसीएचएललाई नेशनल पेमेन्ट स्विच सञ्चालन गर्न स्वीकृति दिएको थियो । पहिलो चरणमा मोबाइल बालेट, क्यापिटल मार्केट, इन्स्योरेन्स, रेमिट्यान्स, कर्मचारी सञ्चय कोष, नागरिक लगानी कोष, सामाजिक सुरक्षा कोष, ठूला कर्पोरेट तथा नेपाल सरकारसमेतका अधिकांश कारोबारको सेटलमेन्टका लागि रिटेल पेमेन्ट स्विच सञ्चालनमा ल्याएको एनसीएचएलले सोमवारदेखि कार्डको स्विच र कार्ड औपचारिक रूपमा सार्वजनिक गरेको हो । 

•  नेपाल पे कार्ड जारी गर्न सिटिजन्स, हिमालयन, माछापुच्छ्रे, प्रभु र सिद्धार्थ बैंकले गरे सम्झौता 
•  मुक्तिनाथ विकास बैंक, सांग्रिला डेभलपमेन्ट बैंक र गुडविल फाइनान्सले पनि यस्तो कार्ड जारी गर्ने
•  भिजा, मास्टरकार्ड, युनियन पे जस्ता कम्पनीका स्विच तथा कार्डबाट बाहिरिने रकम जोगिने 

‘नेपालको आफ्नै कार्ड’ नारा रहेको कार्डको राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले शुरुआत गरे । हाल नेपाल पे कार्ड जारी गर्न सिटिजन्स, हिमालन, माछापुच्छ्रे, प्रभु र सिद्धार्थ बैंकले सम्झौता गरेका छन् । यस्तै मुक्तिनाथ विकास बैंक, सांग्रिला डेभलपमेन्ट बैंक र गुडविल फाइनान्सले पनि कार्ड जारी गर्नेछन् । 

एनसीएचलको कार्ड स्विच र कार्ड आवश्यक सर्टिफिकेशन र बैंक वित्तीय संस्थाका स्विचहरूलाई इन्टिग्रेटपश्चात् पूर्ण व्यावसायिक सञ्चालनमा आउने कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत निलेशमानसिंह प्रधानले जानकारी दिए । हाल नेपालभित्र मात्र प्रयोग गर्न सकिने कार्डलाई भविष्यमा अन्तरराष्ट्रिय स्तरको बनाइने उनले बताए । 

अहिले नेपालका वाणिज्य बैंकहरूले अन्तरराष्ट्रियस्तरका भिजा, मास्टरकार्ड, युनियन पे जस्ता कम्पनीका स्विच तथा कार्डबाट सेवा दिँदै आएका छन् । यी कार्ड प्रयोग गरेबापत बैंकहरूले ठूलो रकम सेवा शुल्कका रूपमा बुझाउँदै आएका छन् । गभर्नर अधिकारीले पनि नेपाल पे कार्डबाट भुक्तानीमा लाग्ने शुल्क कम भई बैंकहरूको लागत घट्ने बताए । ‘भिजा र मास्टरकार्ड जस्ता अन्तरराष्ट्रिय सेवाप्रदायकमार्फत भुक्तानी गर्दा विद्युतीय कारोबारको लागत बढी थियो,’ उनले भने, ‘अब नेपालमै कार्ड सञ्चालन हुँदा खर्च बचत हुनेछ ।’

एनसीएचएलले हाल ५४ भन्दा बढी बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरू, पीएसओ र पीएसपी, सयभन्दा बढी गैरबैंकिङ सदस्यलाई विभिन्न राष्ट्रिय भुक्तानी प्रणाली सञ्चालन गरी सेवा प्रदान गर्दै आएको छ । कम्पनीले वार्षिक रूपमा १५५ खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी कारोबार फछ्र्याेट गर्दै आएको बताएको छ । 

सरकारको कानूनी तथा नीतिगत व्यवस्था, प्रविधिको बढ्दो पहुँच, सर्वसाधारणको आकर्षणका कारण नेपालमा विद्युतीय कारोबार बढ्दै गएको छ । राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार विद्युतीय भुक्तानीका माध्यमबाट मासिक ५० खर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको कारोबार हुने गरेको छ । २०८१ माघमा विद्युतीय भुक्तानीमार्फत खर्ब ५७ खर्ब १२ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ बराबरको कारोबार भएको राष्ट्र बैंकले बताएको छ ।