काठमाडौं । ७ औं वार्षिक जल र शान्ति सेमिनार २०२५ काठमाडौंमा शुरु भएको छ ।
सेमिनारमा ‘कूटनीति, संवाद, विमर्श समावेशी जल सहकार्यका लागि सम्भावनाहरू र चुनौतीहरूको अन्वेषण’ विषयमा छलफल गरिनेछ ।
यो कार्यक्रम मार्चमा २४– अप्रिल १ सम्म चल्ने साप्ताहिक कार्यक्रमको एक हिस्सा हो ।
यसले विश्वभरका विज्ञहरू, नागरिक समाजका सदस्यहरू, नीति निर्माताहरू र शैक्षिक व्यक्तित्वहरूलाई एकत्रित गरेको छ । सेमिनारमा दक्षिण एशियामा जल कूटनीतिको भविष्यबारेमा छलफल गरिनेछ ।
सेमिनारका सीमापार जल सहकार्यको महत्त्व, समावेशिता र साझा जल स्रोतहरूमा दिगो र प्रभावकारी सहकार्यको प्रवर्द्धनबारे छलफल हुनेछ ।
कार्यक्रमको स्वागत मन्तव्यमा दक्षिण एशियाली विश्वविद्यालयका उपाध्यक्ष (आउटरिच) प्रो. संजय चतुर्वेदीले भने, ‘नेपालमा आयोजना भइरहेको यो कार्यक्रम अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ, किनकि नेपाल विश्वको सबैभन्दा ठूलो ताजा पानीको स्रोत हिमालयको घर हो । यसैले नेपाल यस्ता संवाद र छलफलहरूको सेतु बन्न सक्छ।’
दक्षिण एशियाली विश्वविद्यालयकी एसोसिएट प्रोफेसर र सेमिनारका आयोजक मेधा बिष्टले भनिन्, ‘हिम नदीहरूको जल कूटनीतिमा दक्षिण एसियामा एक परिवर्तनीय सोचको आवश्यकता छ। यसमा छलफलले सहभागीहरूलाई अन्य क्षेत्रहरूको उत्तम अभ्यासहरू सिक्न र समावेशिता र सहभागिताको विषयमा सीमितताहरू र चुनौतीहरू बुझ्न मद्दत पुर्याउनेछ।’
आईएचई डेल्फ्टका जल शासन विभागका प्रमुख सुसेन स्केमेयरले भनिन्, ‘यस वर्ष हामी समावेशितामा ध्यान केन्द्रित गर्दैछौं, जुन जल बाँडफाँड र सहकार्यसँग सम्बन्धित एक महत्वपूर्ण विषय हो। सरकारका प्रतिनिधि, नागरिक समाजका सदस्यहरू, महिला, युवा र आदिवासी समुदायहरू जस्ता विभिन्न सरोकारवालाहरू निर्णय प्रक्रियामा संलग्न छन्। त्यसैले हामी सबैलाई एकसाथ ल्याउने र नयाँ विचारहरू ल्याउन चाहन्छौं।’
अनुसन्धान निर्देशक प्रमोद जयसवालले भने, ‘यो कार्यक्रम नेपालमा यस किसिमको पहिलो हो र यसले विश्वभरका व्यक्तिहरूलाई एकत्रित गर्न सफल भएको छ। यो जल स्रोतहरूमा दिगो र सुरक्षित सहकार्य प्रवर्द्धन गर्ने नयाँ विचारहरू उत्पन्न गर्न महत्त्वपूर्ण प्लेटफर्म हो, जसमा जलवायु परिवर्तन, सीमापार जल, जल कूटनीतिमा नागरिक समाजको भूमिका, संयुक्त राष्ट्रसंघको वैश्विक जल संधि, जल कानून र अन्य धेरै महत्त्वपूर्ण मुद्दाहरू समेटिएका छन्।’
डा. जयसवालले सीमापार जल चुनौतीहरू र जलविद्युत सम्भावनाहरूको समाधान गर्न सेमिनार महत्त्वपूर्ण रहेको बताए । संयुक्त राष्ट्रसंघको २०२५ हिमनदी पहलले नेपाललाई जलवायु प्रतिरोध क्षमता, क्षेत्रीय सहकार्यलाई मजबुत बनाउन र दिगो जल व्यवस्थापन, विपद् न्यूनीकरण र समान स्रोत बाँडफाँडको लागि अन्तरराष्ट्रिय समर्थन प्राप्त गर्न अवसर प्रदान गर्छ।
यो हप्ताभरको कार्यक्रम आईएचई डेल्फ्ट इन्स्टिच्युट फर वाटर एजुकेशन, नेदरल्यान्डस दक्षिण एशियाली विश्वविद्यालय, नयाँ दिल्ली र नेपाल इन्स्टिच्युट फर इन्टरनेशनल कोआपरेसन एन्ड एंगेजमेन्ट, काठमाडौंद्वारा संयुक्तरूपमा आयोजना गरिएको छ, जसमा काठमाडौंमा ३० देशबाट ७० भन्दा बढी सहभागीहरू छन् । यस्तै, १०० जनाभन्दा बढी अनलाइन सहभागी छन्।
